Zelfportret met Grote Leider

‘Ik wil dat jij mijn vriend bent. Voor altijd. Als je mijn vriend bent, zul je iedere dag genieten. Maar als jij mijn vriend niet wilt zijn, zul je iedere dag lijden.’

De bloedige Syrische burgeroorlog verplettert zijn burgers al meer dan 3 jaar, met meer dan 120.000 doden en 6 miljoen vluchtelingen tot gevolg. Eén op de drie Syriërs heeft geen huis meer. Die duizelingwekkende cijfers kunnen nu zelfs niet meer gecontroleerd worden door de VN. De farce van de presidentsverkiezingen van 3.6.2014, waarbij president Bashar al-Assad herverkozen wordt met 89(!) procent, illustreert de waanzin van het aanslepende conflict. De fundamentele destabilsatie van het land en de gehele regio legt een loodzware last op de toekomstige generaties. Reporters without Borders rapporteert jaar na jaar over de persvrijheid in de Press Freedom Index: Syrië staat daar op de 177ste plaats, enkel in Turkmenistan, Noord-Korea en Eritrea is het nog erger.

Nihad Siries (Aleppo, 1950), bekend om zijn romans en dramaseries voor televisie, ontvluchtte in 2012 de censuur in zijn vaderland Syrië. ‘Wíj moesten stil zijn en het regime maakte lawaai. Wij mochten niets zeggen. Daarom schreef ik dit boek.’ (in een interview Vrij Nederland 8.2.2014)
In Een dag van stilte en lawaai tekent Siries het hopeloze gevecht van de eenling tegen de permanente willekeur van het apparaat, het verstikkende surrealisme van de megalomane dictator, de verlammende ANGST.
Met dit beklemmend meesterwerkje over politiek en liefde, reeds verschenen in 2004 maar pas in januari 2014 in het Nederlands vertaald, plaatst Siries zich in het gezelschap van Franz Kafka, George Orwell en Milan Kundera. Het treft dat het land en zijn dictator niet bij naam genoemd wordt. Dat maakt deze novelle net universeel en van alle tijden. Hier wordt de tirannie verbeeld via de polen ‘stilte en lawaai’.

Op een ochtend ontvlucht de bekende Arabische schrijver Fathi Sjien, alter ego van Nihad Siries, zijn bloedhete en lawaaierige appartement om naar zijn geliefde te gaan. Hij komt echter terecht in een georkestreerde steunbetuigingsmanifestatie van de autoriteiten ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van het bestuur van de Grote Leider (lees: de dictatuur). ‘Joelende massa’s, lawaai, marsmuziek, meer afbeeldingen van de Leider dan er mensen zijn’. Hij raakt betrokken bij een incident en grijpt in als hij ziet hoe een jongen door veiligheidsagenten mishandeld wordt. Hij moet zijn identiteitskaart afgeven aan enkele brute partijmilitanten en het gaan afhalen op het bureau van de veiligheidsdienst. Wat begint als een speurtocht om zijn persoonsbewijs terug te krijgen in het labyrint van de bureaucratie, escaleert naar een clash met de autoriteiten waarbij hij voor de verscheurende keuze staat: in dienst treden van de tiran of vernietigd worden als individu.

Siries laat je de hypnotische werking voelen van het oorverdovend lawaai van de optochten en de spreekkoren en de terreur van de alomtegenwoordige massamedia (tv, radio, luidsprekers op straat…) ten dienst van de ‘band’ tussen de Leider en de massa’s. Lawaai als troef van de dictatuur: je wordt overstemd en je krijgt geen ruimte meer voor je eigen gedachten.
Hoe blijf je in zo’n absurde nachtmerrie als individu overeind? ‘Lachen en seks waren de wapens die we gebruikten om te overleven’. De mooie en aangrijpende erotische scènes verdienen een plaats in een nieuwe editie van The Faber book of seductions (1988), maar die heruitgave moet dan dringend uitgebreid worden tot de wereldliteratuur.

Bekroond met de English PEN Awards for Writing in Translation 2013

Koen Temmerman, bibliothecaris

Stéphane Hessel overleden (1917-2013)

Stéphane Hessel, filosoof, diplomaat en activist, die miljoenen verontwaardigden, indignados en occupy’ers heeft begeesterd  met zijn pamflet Neem het niet! (Indignez-vous) is op hoge leeftijd gestorven.
Stéphane Hessel, geboren in Berlijn en zoon van de schrijver Franz Hessel  emigreerde in 1924 samen met zijn ouders  naar Parijs. In 1939 verkreeg hij de Franse nationaliteit.
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog voegde hij zich te Londen bij het Franse verzet van Charles de Gaulle.
Bij een clandestiene missie in Frankrijk in het voorjaar van 1944 arresteerde de Gestapo hem en belandde hij in diverse concentratiekampen, waar hij op het nippertje aan zijn naderende executie wist te ontsnappen.
Na een ultieme vluchtpoging kon hij de oprukkende Amerikaanse troepen bereiken.

In Geloven in het onwaarschijnlijke : terugblikken om vooruit te kijken  schreef hij dat je niet alleen het onaanvaardbare niet accepteert, maar dat je ook ”vecht om er iets beter voor in de plaats te stellen”. Die aansporing lezen we ook in zijn werk Doe er iets aan: gesprekken met Gilles Vanderpooten.
De rol die men hem toeschreef aan de  redactie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in 1948 nuanceerde hij zelf. Hij was toen “slechts een jonge, lage diplomaat “die het voorrecht had om bij” heel serieuze mensen zoals René Cassin, Eleanor Roosevelt…aan tafel te schuiven, toen ze aan de redactie van de tekst werkten”.
Zijn “bescheiden” bijdrage vormde de leidraad van zijn verzet tegen onrechtvaardige structuren.

In De weg van de hoop verklaart hij samen met Edgar Morin, ook een verzetsstrijder, dat Frankrijk het voortouw moet nemen “in een beweging ter bevordering van een beschavingspolitiek”.
Hij was een globalist in het streven naar een menselijke samenleving, maar wilde deglobaliseren om de culturele diversiteit te behouden.

Vaarwel Stéphane!

Steven Aerts, collectieverantwoordelijke non-fictie

Hemelse en aardse verkiezingen in Italië

Met een themastand op de 2^de verdieping van de bib aan ‘t Zuid over het nakende aftreden van de veelgeplaagde paus Benedictus XVI,  de parlementsverkiezingen in Italië en de verkiezing in maart van de nieuwe paus staat Italië volop in de belangstelling.  Op de themastand vind je boeken over de geschiedenis van het pausdom en monografieën over een aantal controversiële pausen zoals Pius XII, die een omstreden rol speelde in de 2^de wereldoorlog en over  Johannes-Paulus I , die op een vreemde wijze stierf tijdens het driepausenjaar 1978. Ook de boeken van Benedictus  XVI ontbreken niet.

Als concilietheoloog behoorde Ratzinger  samen met de vooruitstrevende theoloog  Hans Küng tot de hervormers tijdens het tweede Vaticaanse Concilie (1962-1965), maar daarna werd hij steeds behoudsgezinder. Als prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer veroordeelde hij het gebruik van voorbehoedsmiddelen in de strijd tegen aids.
Zijn gespierde aanpak van progressieve priesters in Latijns-Amerika en de veroordeling van de bevrijdingstheologie leverden hem de bijnaam “de Rottweiler van God” op, maar konden wel op instemming rekenen bij de conservatieve gelovigen.
Voor ons land verklaarde hij in 2009 Pater Damiaan heilig.

Het aftreden van de paus doorkruist de Italiaanse parlementsverkiezingen. Mediaster Silvio Berlusconi tipt op een comeback, maar zal het moeten opnemen tegen aftredend premier Monti en de rijzende ster Pier Luigi Bersani.
Voor wie meer achter de schermen van Italië wil weten is het boek: Het land van de krul van journalist Marc Leijendekker een aanrader.

Steven Aerts collectieverantwoordelijke non-fictie

Neen dit is geen fictie: ‘Berichten uit Homs’ van Jonathan Littell

Een vreedzame oplossing voor de uitzichtloze burgeroorlog in Syrië is jammer genoeg nog niet voor morgen.

In tegenstelling tot de Arabische revoluties in Noord-Afrika, waarover al een aantal boeken zijn verschenen, was het tot nu toe nog altijd wachten op een pakkend (Nederlandstalig) boek, dat ongecensureerd inzicht geeft in het Syrische conflict.

Voor journalisten is het immers geen gemakkelijke klus om een objectief verslag ter plaatse van de oorlogsgebeurtenissen weer te geven : velen van hen werden ontvoerd of schoten er hun hachje bij in door aanslagen.

Eén van de weinige journalisten die de kogeldans ontsprongen is, is de gelauwerde schrijver Jonathan Littell. Als clandestiene verslaggever beschreef hij begin 2012 de bloedige David-tegen-Goliath-belegering van Homs door de troepen van het regime.
Zijn boek Carnets de Homs is nu in Nederlandse vertaling verschenen als Berichten uit Homs. Het is een bijna letterlijke transcriptie van zijn notitieboekjes, die hij dagelijks bijhield tijdens zijn tocht doorheen het oorlogsgebied. Hij verzint niets, maar rapporteert vaak onder de granaatinslagen in telegramstijl de gevechten en de reacties van de bevolking. De inwoners zelf klampten hem aan om hun persoonlijk relaas van 40 jaar onderdrukking te vertellen. Om hun veiligheid te vrijwaren verzint hij wel fictieve namen.Van vele van die getuigen is hij ondertussen hun spoor kwijt.

Jonathan Littell is een veelzijdige auteur: als zoon van de Amerikaanse thrillerschrijver Robert Littell brengt hij zijn jeugd door in Frankrijk. Hij schrijft zowel romans als non-fictie, vooral in het Frans. Zo won hij in 2006 de Prix Goncourt met Les bienveillantes: roman (vertaald als De welwillenden). Zijn essay Het droge en het vochtige: een korte verkenning op fascistisch grondgebied behandelt het taalgebruik van een Oostfrontboek van Léon Degrelle, de collaborende rexistenleider tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Je kan het boek Berichten uit Homs lenen in de bib als sprinter of als non-fictie-boek op de tweede verdieping of in een bibfiliaal.

Er is ook een keuzelijst over de Arabische revoluties.

Steven Aerts

‘Stars and stripes’: de Amerikaanse presidentsverkiezingen

Op 6 november 2012 zijn in de VS alle blikken op 2 politici gericht: de huidige president Barack Obama en zijn uitdager Mitt Romney. Beide kandidaten spannen zich tot het uiterste in om op de valreep al die onbesliste kiezers voor zich te winnen. Bovendien is op basis van demografische evoluties het aantal kiesmannen in enkele staten, die de president moeten aanwijzen, gewijzigd. In de tv debatten is het laatste woord nog niet gezegd, zodat de uitslag zeer onvoorspelbaar blijft.

Maar er is meer: tijdens de verkiezingshows ‘glitterden’ ook Amerika’s  stijlvolle( first) ladies en stal ex-president Bill Clinton nog even de show.

Over Obama zijn er al vele Nederlandstalige biografieën verschenen, maar over de relatief onbekende Romney, is er nog geen titel verschenen. Wel weten we dat hij zakenman en mormoon is.

Naar aanleiding van deze verkiezingen is er een themastand opgesteld in de bib aan het Zuid op de non-fiction afdeling van de tweede verdieping.
Extra informatie vind je ook in tijdschriftartikels, raadpleegbaar via onze catalogus, of krantenartikels in de digitale databank Mediargus in de hoofdbib.

Gemeenteraadsverkiezingen 2012 : Ieders stem telt

 Op 14 oktober wordt het een spannende dag voor de tienduizenden die zich kandidaat hebben gesteld voor een zitje in de Gemeente- of Provincieraad.

Wie meer wil weten over de programma’s  van de verschillende partijen kan zijn licht opsteken op het kopstukkendebat op 3 oktober in de Vooruit.

Op de non-fiction afdeling van de tweede verdieping in bib Zuid is er momenteel een themastand over de gemeenteraadsverkiezingen opgesteld. De selectie van de keuzelijst is ruim opgevat. Zo vind je niet alleen boeken over de lokale verkiezingen, maar ook titels over het gemeentelijk beleid zoals de speelpleinwerking, de relatie tussen de burger en de lokale overheid, de digitalisering van de diensten naar de burger toe en de bevoegdheden van de Gemeente- en de Provincieraad.

GELEZEN: Wereldrijk voor een dag van “Tijgermoeder” Amy Chua

Amy Chua, hoogleraar aan de universiteit van Yale en dochter van Chinese immigranten in de VS werd  door haar ophefmakend, autobiografisch opvoedingsboek in 2011 bekend als de “Tijgermoeder”. Minder mensen weten dat ze  in een  eerder gepubliceerd boek “Wereldrijk voor een dag”  probeerde de opkomst en val van hypermachten in de wereldgeschiedenis te verklaren.

Hypermachten en tolerantie

Haar centrale, uitdagende en originele stelling in dit boek is dat tolerantie een essentiële voorwaarde was van alle staten die ooit “hypermachten” zijn geworden. Een hypermacht moet alle andere gelijktijdige rivalen overtreffen, zij mag noch economisch, noch militair inferieur zijn aan die rivalen en haar macht moet zich uitstrekken over een immens gebied op aarde.Volgens Chua waren enkel deze rijken hypermachten: het Perzisch-Achaemenidische rijk, het Romeinse Rijk, China onder de Tang-dynastie, het Mongoolse rijk, het Nederlandse wereldrijk in de 17de eeuw, het Britse rijk in de late 18de en 19 de eeuw en de Verenigde Staten na de val van het communisme.

Ongeacht de enorme verschillen tussen die hypermachten waren ze volgens de auteur tijdens hun opmars naar werelddominantie allemaal “buitengewoon pluralistisch en tolerant”, althans naar de maatstaven van hun tijd. “Tolerantie” heeft voor Chua immers niets te maken met de mate van geweld dat een Rijk gebruikte om die positie te verwerven of andere staten te koloniseren, anders kon je geen enkele hypermacht tolerant noemen. En al evenmin iets met hedendaagse noties over mensenrechten of politiek-culturele gelijkheid tussen groepen. In Chua’s boek is “tolerantie” de “mate van vrijheid die individuen of groepen van verschillende etnische, religieuze, raciale en taalkundige of andere achtergrond wordt vergund om samen te leven, te participeren en vooruit te komen in de maatschappij.”

Intolerantie

Je zou kunnen tegenwerpen dat Chua bewust en wat eenzijdig enkel die wereldrijken die  haar “tolerantie”-stelling zouden moeten illustreren als “hypermachten” beschouwt: het valt op dat ze bv. het enorme islamitische  rijk van de Abbasiden en nog een aantal andere niet in haar rijtje hypermachten plaatst. Volgens Chua waren veel christelijk-Europese en islamitische rijken immers niet tolerant, zeer repressief en vielen ze voortdurend ten prooi aan interne godsdienstoorlogen. Katholiek 16^de-eeuws Spanje bv.: de Inquisitie en de religieuze intolerantie die haar moslim- en Joodse bevolking op de vlucht dreef was volgens haar de reden waarom Spanje ondanks haar kolonies nooit uitgegroeid is tot een economische en militair dominerende hypermacht, zoals de Verenigde Provinciën en het Britse rijk nadien wel konden.

Racistische intolerantie binnen en buiten de eigen staat en brutaal, nietsontziend geweld tegen de bevolking van reeds veroverde gebieden waren belangrijke redenen waarom zowel Nazi-Duitsland als haar As-bondgenoot Keizerlijk Japan in de 20ste eeuw zeer snel verslagen werden en de kans niet kregen om uit te groeien tot een hypermacht.

Chua beschouwt openheid voor immigratie en culturele en religieuze verdraagzaamheid als absolute voorwaarden voor de ontbolstering van een hypermacht. Want de economische impuls teweeggebracht door opname van gekwalificeerde groepen, die juist door andere staten werden buitengesloten was vaak cruciaal voor hun opgang. De aftakeling van deze hypermachten zette zich juist  in naarmate ze zich steeds intoleranter en repressiever gingen gedragen.

Conclusies

Het boek rondt af met een aantal actuele “lessen van de geschiedenis”, waarin Chua ook politieke conclusies trekt. Chua kantte zich tegen de militaristische politiek en het intoleranter wordende en immigratie afschrikkende binnenlands beleid van de vorige Amerikaanse president W. Bush.
Door haar enorme ambitieuze opzet mist Chua’s betoog regelmatig wat nuance en komt het soms wat simplistisch en eenzijdig over – zeker als ze historische vergelijkingen maakt. Maar hoe dan ook is Chua’s zeer originele en gedurfde boek een aanrader.

Tijgermoeder

Enkele jaren na “Wereldrijk voor een dag” zorgde “Strijdlied van een tijgermoeder”, Chua’s opvoedkundig boek wereldwijd voor héél wat meer opschudding omdat het de te “lakse” Westerse opvoeding in vraag stelde. In dat boek beschrijft en verdedigt ze als Amerikaanse van Chinese afkomst de harde “Chinese” opvoeding, die ze haar eigen dochters gaf.

Wouter  De Raes, collectieverantwoordelijke geschiedenis

GELEZEN: India: de geschiedenis van de grootste democratie ter wereld

De Indische historicus Ramachandra Guha schreef met “India: de geschiedenis van de grootste democratie ter wereld” een standaardwerk over de geschiedenis van India vanaf de onafhankelijkheid (1947) en de moord op Mahatma Gandhi tot en met 2007. Onvoorstelbaar hoeveel bronnen en achtergrondliteratuur deze auteur wel heeft geraadpleegd. Een dergelijk omvattend en synthetisch naslagwerk over de moderne Indiase geschiedenis, vanuit het Indische perspectief zelf, werd tot nu toe nog niet geschreven.

Dat de auteur een grote verdediger is van de pluralistische, seculiere en multiculturele Indische liberale democratie blijkt uit quasi elk hoofdstuk. Guha maakt voortdurend de tegenstelling met de islamistische, dictatoriale staat Pakistan zonder de conflicten éénzijdig te belichten. Hij is niet te beroerd om ook India’s misstapen in bv. Kashmir, de meest heikele en gevaarlijkste kwestie van Zuid-Azië te belichten of de oorspronkelijke angst en weerzin voor politieke decentralisatie te duiden. Nehru, India’s eerste premier en zijn pacificatiepolitiek komen positief uit het boek te voorschijn. Het is volgens de auteur politiek gezien vooral beginnen mislopen (corruptie, zelfverrijking, nepotisme…) sinds het premierschap van Indira Gandhi (India’s derde premier en Nehru’s dochter) en de opflakkering van de religieuze tegenstellingen in de laatste decennia.

Ook de onophoudelijke Westerse onheilsvoorspellingen over het politieke lot van India sinds WO II tot de recente economische boom worden de grond ingeboord. India was bij de onafhankelijkheid  de “grootste gok in de geschiedenis” maar is desondanks uitgegroeid tot “de grootste democratie ter wereld”, voor 50 % geslaagd: er zijn verkiezingen, er is vrijheid van meningsuiting, alleen zouden de politieke instellingen beter kunnen functioneren. Positief is ook dat de auteur niet alleen de binnen- en buitenlandse politieke geschiedenis van India en de religieuze, kaste- en etnische spanningen onder de loep neemt maar ook ruim aandacht heeft voor de economische, sociale en culturele ontwikkelingen en tegenstellingen. Dit boek is verplichte stof voor iedereen die zich een meer dan oppervlakkig beeld van India wil vormen.

Wouter, collectieverantwoordelijke geschiedenis